Ông Hài, 56 tuổi, đã đi bằng chiếc ghe chở 3.000 quày dừa nước túc tắc từ tỉnh Bến Tre đến bến phà Ô Môi ở TP Long Xuyên, tỉnh An Giang vào trưa nay.
Dừa nước có “quan hệ bà con” với dừa thốt lốt. Thế hệ 8X, 9X trở về trước chứng kiến cảnh dừa nước mọc khắp nơi dọc theo kênh, rạch, giá rẻ bèo, ai buồn miệng lắm mới chịu ăn. Mặc dù dừa nước vẫn được sử dụng rộng rãi ở miền Tây ngày nay, nhưng nó vẫn có giá cao.
Trưa nay, ông Hài (56 tuổi) theo chiếc ghe chở 3.000 quày dừa nước túc tắc từ tỉnh Bến Tre lên tới bến phà Ô Môi (TP Long Xuyên, tỉnh An Giang).
Mỗi chuyến giao hàng của ông Hải ròng rã 3 ngày, ghé đủ chỗ, từ tỉnh Đồng Tháp, Vĩnh Long, An Giang… mới trở về quê. Vận chuyển bằng đường thủy tuy lâu, nhưng có thể chở số lượng nhiều, tính ra ngợi hơn vận chuyển bằng đường bộ.
Quày dừa nước hình thù xù xì, vỏ rất cứng, có thể bảo quản trong vòng 10 ngày, chịu được lực va đập mạnh, dễ bảo quản, vận chuyển hơn cả dừa tươi.
Công đoạn đầu tiên là tách từng trái dừa nước ra khỏi quày, loại bỏ trái lép, trái hư hỏng. Mỗi quày có từ 50 – 60 trái dừa nước nhỏ xíu.
Tùy thuộc vào kích cỡ, mỗi quày dừa nước có thể có giá hàng trăm nghìn đồng. Nhược điểm của dừa nước là khi cùi bên trong bị tách ra, nó sẽ hỏng nhanh do không có lớp màng bảo vệ như thốt lốt.
Đặt cùi dừa nước trong tủ lạnh hoặc ướp đá có thể bảo quản được từ hai đến ba ngày. Vài giờ sau, hôi chua bắt đầu ở nhiệt độ bình thường.
Ông Ba, 60 tuổi, bán dừa nước ở ven Quốc lộ 91 (đoạn thuộc xã Mỹ Phú, huyện Châu Phú, tỉnh An Giang) trong gần mười năm qua. Trong một ngày, một người đến từ nước ngoài đã mua được vài chục quày dừa. Do đó, các con ông mở thêm hai đến ba “chi nhánh” khác nhau trên đường.
Trái ngược với tên gọi, dừa nước chẳng có chút nước nào cả. Chúng cũng không ngọt, béo như cùi dừa tươi. Bù lại, chúng có vị thơm khá hấp dẫn, dễ chịu.
Hồi chúng tôi còn nhỏ, có 500 đồng sẽ mua được 5 trái, chẻ đôi ra, sẽ thành 10 miếng dừa tẻo teo, không đủ nhét kẽ răng. Còn giờ, mỗi trái lại có giá bán lẻ 1.000 đồng! Phổ biến nhất, chúng được bán 80.000 – 90.000 đồng/kg (tách vỏ sẵn).
Món ăn dân dã này thường được ăn theo kiểu dân dã: Chẻ đôi rồi múc cùi dừa nước ăn liền. Kỳ công hơn, có thể thêm vô cùi dừa nước chút đường, ướp với nước đá, thành món tương tự thốt lốt. Cùi dừa già có thể nấu chè, làm mứt… Chỉ vậy thôi, mà trở thành một phần khó quên trong trí.